ilginç etimolojik bağlantılar

• islamda öldükten sonra geçmek zorunda olduğumuz köprü sırat ve latin dillerde sokak anlamına gelen street, strate, straat, straza, strasse, stråt, sträde vs vs vs... hepsinin ortak kökeni latince sternere. uzanmak, serilmek gibi anlamlara geliyor.
• sirke kelimesi fransızca "vin aigre" (ekşi şarap) kelimesinden gelir. ihmal ettiğiniz şarabınız eskidiğinde ve ekşidiğinde sirkeye dönüşür. doğru şarabı içince de vin aigre viagra etkisi gösterir.
• türkçe ve irlandaca arasında bir hayli fazla bulunan benzerliklerdir
  
  geniz - geanc
  burun - sron
  eitlit - uçmak
  cailin - kız (gelin)
  muin - boyun
  smoga - sümük
• “sara” (epilepsi) kelimesinin kökeni, arapçadaki sar‘a kelimesidir. bu kelime, “yere düşürmek, yere çalmak” anlamına geliyor.
  
  aynı kökten türeyen sarî’ kelimesi ise hem “yere çalınmış kişi” hem de “yere çalan kişi” anlamına gelir ve bu kelimeyle güreşçiler tanımlanıyor.
  
  ayrıca yine aynı kökten gelen musaraa kelimesi, “yere düşürme, mücadele” anlamında olup, arapçada güreşi ifade eder.
  
  bu kökün anlamından yola çıkıldığında, epilepsi nöbeti geçiren kişinin aniden bilincini kaybedip yere düşmesi, hastalığın “sara” adıyla anılmasının asıl sebebidir.
• mesela ‘arkadaş’ kelimesinin kökü ‘arka’ ve ‘daş’tan geliyor, yani ‘arka olan, destek olan’ demek. günlük hayatta hep sevgiyle söyleriz ama aslında arkanda duran, sana destek olan anlamı gizli içinde. ya da ‘kardeş’ kelimesi arapça ‘kard’ yani ‘keskin, sert’ ve ‘eş’ yani ‘aynı’ kelimelerinin birleşiminden türemiş; bazı teorilere göre ‘aynı keskinlikte, aynı kan bağında olan’ anlamına geliyor.
  insan dilin ne kadar katmanlı olduğunu fark ediyor. başka ilginç bir örnek ‘paparazzi’ kelimesi; italyan yönetmen fellini’nin filminde geçen bir karakterden doğmuş, sonra tüm dünyaya yayılmış. yani bir kelimeyi duyduğunuzda aslında içinde tarih, kültür ve bazen komik ya da trajik hikayeler var.
• arap sevdalılarının uydurma veri girdiği başlık.
  
  tamam, arapça biliyorsunuz... sözcüklerin köküne illa arapçayı sokacaksınız yani bir yerinden!
  
  'kardeş'in (kardaş), "karındaş; aynı kadının karnını paylaşmış olan insan" sözcüğündeki hece düşmesiyle bugüne geldiğini (bu ilkokul bilgisidir) bilmiyorlar mı, bilerek mi gözden kaçırıyorlar, anlamadım.
  
  belki siler şeyi
• insan kelimesi, nisyan ve ünsiyet kelimeleri ile ortak kökene sahip. yani unutmak ve alışmak. insan demek, unutan ve alışan demek.
  
  peki, neyi unutan? islam düşüncesine göre yaratıcı insana bütün isimleri, hakikatleri öğretir. lakin bu bilgiler dünya hayatına gelmeden önce insana unutturulur. insan, dünyaya geldiğinde nereden geldiğini, niçin yaratıldığını ve yaratıcıyla yaptığı kadim sözleşmeyi (elest bezmi) unutmuş bir haldedir. neden unutuyor? çünkü imtihan başlasın diye. insan, dünyada bu gerçeği kendi özgür iradesiyle hatırlasın mı, hatırlamasın mı diye sınanır. bu hatırlama sürecine islam terminolojisinde “zikir” deniyor.
  
  işin ilginç tarafı şu: bu yaklaşım bazı yönleriyle platon’un bilgi anlayışıyla da benzerlik gösterir. platon’a göre bilgi edinmek, aslında ruhun daha önce bildiği hakikatleri yeniden hatırlamasıdır. yani öğrenmek, esasen hatırlamaktır. (anamnesis)
• demin bir yazıda "gah zekerin başını halka göster seni hadım sanmasınlar" (bkz: #177028400) sözüne rastladım. cümlenin gelişinden ne olduğu belliydi de zeker'in erkeklik organı anlamına gelmesi tuhaf geldi, zekeriya isminden ötürü. elbette ki erkeklere isim olarak bir organın adını vermiyorlar, zekeriya'nın kökeni zikir'den geliyor, “allah'ı anan”, “allah tarafından hatırlanan” demek, ibranice karşılığı zechariah (zachary isminin kökeni) de “tanrı hatırladı / tanrı unutmaz” demek - yine de bu zeker ve zikir'in ortak kökenini değiştirmiyor.
  
  gerçekten de “anma, hatırlama” anlamında kullanılan zikir ile erkeklik anlamında zeker'in kökü aynı. (aynı kökten türeyen çok fazla sözcük var, müzekker, müzakere, tezekkür, zakir)
  ikisi arasındaki ilişki de soydan kaynaklanıyor. erkek çocuğunun soyu devam ettirmesi, atalarını hatırlatması, kalıcılık - adın yaşatılması- ilişkisinden ötürü erkeklik, erkeklik organı bu adı alıyor. hatırlamakla erkek olmak arasındaki bağa gerçekten hayret ettim. artık bir süre bunu düşüneceğim galiba.